عکس | نمایی شگفت‌انگیز از مریخ که پیش از این ندیده‌اید

اخترشناسان با استفاده از ماموریت تکامل مواد فرار و جو مریخ(MAVEN) ناسا به اختصار «ماون» از سیاره سرخ در ماه ژوئیه‌ی سال ۲۰۲۲، در طول فصل تابستان نیمکره‌ی جنوبی، زمانی که این سیاره در نزدیکترین فاصله به خورشید قرار داشت و سپس در ماه ژانویه ۲۰۲۳ پس از عبور از نیمکره‌ی شمالی مریخ در دورترین فاصله در مدار خود از خورشید، تصاویری ثبت کردند.

دستگاه طیف‌نگار فرابنفش تصویربرداری(IUVS) ماون طول موج‌های بین ۱۱۰ تا ۳۴۰ نانومتر را در خارج از طیف مرئی اندازه‌گیری می‌کند. نواحی ارغوانی عکس‌ها نمایانگر اُزن در جو مریخ است، در حالی که نواحی سفید و آبی نشان دهنده‌ی ابرها یا مه در آسمان این سیاره است. سطح این سیاره در تصاویر جدید مایل به زرد یا سبز به نظر می‌رسد.

مقامات ناسا در بیانیه‌ای اعلام کردند: با مشاهده‌ی سیاره سرخ در طول موج‌های فرابنفش، دانشمندان می‌توانند درکی از جو مریخ به دست آورند و ویژگی‌های سطح آن را به روش‌های قابل توجهی مشاهده کنند.

این تصاویر که ناسا در روز ۲۲ ژوئن به اشتراک گذاشته است، زمانی ثبت شده‌اند که این سیاره در نزدیکی دو طرف مدار خود به دور خورشید قرار داشت و فصول مریخ که به سرعت در حال تغییر بودند، ثبت شد. مریخ مانند زمین بر روی یک محور کج می‌چرخد که باعث می‌شود این سیاره چهار فصل مختلف را تجربه کند. با این حال، فصول در مریخ تقریبا دو برابر فصول روی زمین است زیرا سال مریخی تقریبا دو برابر سال زمینی است.

مریخ زمانی که نیمکره‌ی جنوبی آن به سمت خورشید متمایل است به نزدیکترین فاصله به خورشید می‌رسد، در حالی که زمانی که نیمکره‌ی شمالی به سمت خورشید متمایل می‌شود، در دورترین فاصله قرار می‌گیرد. در نتیجه، دما در تابستان جنوبی بسیار گرم‌تر از تابستان شمالی است. افزایش دما باعث تلاطم بیشتر، بادهای قوی‌تر و طوفان‌های گرد و غبار بزرگتر در نیمکره جنوبی می‌شود.

اولین تصویر که در ماه ژوئیه ۲۰۲۲ ثبت شده است، یکی از عمیق‌ترین دهانه‌های مریخ، یعنی دهانه «Argyre»، در نزدیکی سمت چپ پایین سیاره را به تصویر می‌کشد. این دهانه مملوء از مه اتمسفر به نظر می‌رسد، در حالی که دره‌های عمیق «Valles Marineris» در نزدیکی سمت چپ بالای سیاره پر از ابر به نظر می‌رسند.

گرمای هوای تابستان باعث کوچک شدن یخ‌های قطب جنوب می‌شود که به نوبه خود دی اکسید کربن آزاد می‌کند و باعث ضخیم‌تر شدن جو می‌شود. ماون که در ماه نوامبر سال ۲۰۱۳ برای مطالعه گازهای جوی سیاره به فضا پرتاب شد، همچنین افزایش اتلاف هیدروژن از مریخ را در این زمان از سال شناسایی کرده است که احتمالا در نتیجه‌ی طوفان‌های گرد و غباری که بخار آب را به ارتفاعات بسیار بالا هدایت می‌کند، ایجاد می‌شود.

مطالعه این سیستم‌ها دید بهتری در مورد نحوه‌ی تکامل سیاره‌ی سرخ در طول زمان ارائه می‌دهد. مقامات ناسا در این بیانیه گفتند: تلفات جوی به دانشمندان درکی از تاریخچه‌ی جو و آب و هوا، آب مایع و سکونت‌پذیری سیاره مریخ می‌دهد.

تصویر دوم که در ماه ژانویه سال ۲۰۲۳ ثبت شده است، نیمکره‌ی شمالی سیاره سرخ را پس از عبور از دورترین نقطه در مدار خود به دور خورشید، به تصویر می‌کشد که باعث ایجاد انبوهی از ابرهای سفید در ناحیه قطب شمال شده است. انباشته‌ای از اُزن را می‌توان در بالای سیاره به رنگ سرخابی مشاهده کرد که در طول شب‌های قطبی سرد زمستان شمالی تجمع یافته است. با این حال، افزایش بخار آب در فصل بهار این لکه‌ی اُزن در نیمکره‌ی شمالی را از بین می‌برد.

ماموریت ماون ناسا در پاییز سال جاری ۱۰ سالگی خود را جشن می‌گیرد. این کاوشگر در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۴ وارد مدار مریخ شد.